سگها نقش بسیار مهمی در زندگی انسانها دارند و سلامت و نشاط آنها نهتنها برای خودشان، بلکه برای آرامش و رفاه صاحبانشان نیز اهمیت زیادی دارد. همانند سایر موجودات زنده، سگها نیز ممکن است در معرض ابتلا به بیماریهای گوناگون ویروسی، باکتریایی، انگلی، پوستی یا ژنتیکی قرار گیرند.
شناخت این بیماریها، علائم، روشهای پیشگیری و درمان آنها برای صاحبان سگ ضروری است. تشخیص زودهنگام بیماری میتواند باعث درمان سریعتر و افزایش کیفیت زندگی حیوان شود. در ادامه با انواع بیماریهای سگ و راههای مراقبت از آنها آشنا میشویم.
دستهبندی کلی بیماریهای سگ
در سگها بیماریها بسیار متنوع هستند، اما بهطور کلی میتوان آنها را در چند گروه اصلی قرار داد. در اینجا با هم بررسی خواهیم کردک:
بیماریهای ویروسی مانند دیستمپر، پاروویروس و هاری که معمولاً خطرناک و گاه کشندهاند؛
بیماریهای باکتریایی از قبیل لپتوسپیروز یا عفونتهای گوش و پوست؛
بیماریهای انگلی شامل کرمهای داخلی و انگلهای خارجی همچون کک و کنه؛
اختلالات پوستی و آلرژیک که منجر به خارش، التهاب یا ریزش مو میشوند؛
بیماریهای گوارشی و مسمومیتها، اختلالات ژنتیکی و ارتوپدی و در نهایت بیماریهای عمومی و متابولیک مانند دیابت و کمکاری تیروئید.1
بیماریهای ویروسی سگ
بیماریهای ویروسی میتوانند سیستم تنفسی، گوارشی یا عصبی را درگیر کنند. علائمی مانند تب، بیاشتهایی، استفراغ، اسهال، سرفه، تنگی نفس یا تشنج از نشانههای شایع آنها هستند.
تشخیص این بیماریها از طریق معاینه بالینی، تستهای سریع (مانند پاروویروس)، PCR و در برخی موارد تصویربرداری یا بررسی مایع نخاعی انجام میشود.
درمان و پیشگیری:
بیشتر ویروسها درمان اختصاصی ندارند و مراقبتهای حمایتی مانند تزریق مایعات، داروهای ضدتهوع و تغذیه مناسب انجام میشود. واکسیناسیون منظم، رعایت بهداشت محیط و جداسازی حیوان بیمار از دیگران بهترین روشهای پیشگیری هستند.
بیماریهای باکتریایی سگ
این بیماریها موجب عفونت در بدن سگ شده و ممکن است پوست، گوش یا دستگاه گوارش را درگیر کنند. تب، لنگش، خارش، ترشح از گوش، اسهال و ضعف عمومی از علائم آن است.
برای تشخیص، دامپزشک از معاینه دقیق، آزمایش خون، کشت از زخم یا ترشحات، رادیوگرافی و گاه سونوگرافی استفاده میکند.
درمان معمولاً با آنتیبیوتیک و مراقبتهای حمایتی انجام میشود. رعایت بهداشت محیط، تمیز نگه داشتن زخمها و واکسیناسیون مناسب (مثل واکسن لپتوسپیروز) احتمال ابتلا را کاهش میدهد.
بیماریهای انگلی انواع نژاد سگ
انگلها میتوانند بهصورت داخلی یا خارجی وجود داشته باشند و موجب خارش، زخم پوستی، ریزش مو، اسهال، کاهش وزن یا کمخونی شوند.
برای تشخیص انگلها از آزمایش مدفوع، تست آنتیژن قلب و پوستتراشی استفاده میشود.
درمان با داروهای ضد انگل، قرصهای مخصوص ضد کک و کنه و شامپوهای تخصصی انجام میشود.
در خانههایی با چند حیوان، درمان همزمان همه حیوانات الزامی است. نظافت محیط و استفاده دورهای از داروهای پیشگیریکننده از راهکارهای مؤثر پیشگیری است.
بیماریهای پوستی و آلرژیک سگ
اختلالات پوستی و آلرژیک ممکن است بر اثر آلرژی غذایی، درماتیت آتوپیک یا حساسیت به کک ایجاد شوند. نشانهها شامل خارشهای شدید، قرمزی، پوستهریزی، بوی نامعمول پوست و زخمهای مکرر است.
تشخیص بر اساس معاینه بالینی، تستهای آلرژی، رژیم حذف غذایی، کشت قارچ و سیتولوژی انجام میشود.
درمان نیز بسته به نوع مشکل شامل داروهای ضد خارش، آنتیبیوتیکها یا ضد قارچهاست. برای کنترل بیماری، رعایت بهداشت، تغذیه مناسب، کنترل کک و استفاده از شامپوهای تجویزشده توصیه میشود.
بیماریهای گوارشی و مسمومیتها
مشکلات گوارشی در سگها شامل اسهال، استفراغ، التهاب روده، پانکراتیت، بیماریهای کبدی یا انسداد روده است. علائم آن معمولاً شامل تب، درد شکمی، بیاشتهایی و کاهش انرژی است.
در صورت شدت علائم مانند استفراغ مداوم، وجود خون در مدفوع یا ضعف زیاد، مراجعه فوری به دامپزشک ضروری است.
برای پیشگیری باید از دادن غذاهای خطرناک انسانمحور مانند شکلات، انگور، پیاز و سیر خودداری کرد و اشیای ریز و خطرناک را دور از دسترس حیوان نگه داشت.
بیماریهای ژنتیکی، ارثی و مشکلات ارتوپدی
بیماریهای ارثی به دلیل جهشهای ژنتیکی به نسل بعد منتقل میشوند و ممکن است به شکل اختلالات چشمی، قلبی یا سندرمهای خاص نژادی ظاهر شوند. بهعنوان مثال، نژاد بولداگ و پاگ به دلیل ساختار جمجمهای خاص دچار مشکلات تنفسی و چشمی هستند.
مشکالت ارتوپدی مربوط به استخوان ها و مفاصل است که به دالیل مختلف مانند افتادن از ارتفاع، تصادف، ژنتیک و اضافه وزن ایجاد میشوند. دیسپالزی مفصل ران و آرنج یک بیماری ارثی است که با رشد نامناسب مفصل ران یا آرنج مشخص میشود و علت به وجود آمدن آن اختالالت ژنتیکی است (برخی از نژادهای سگ مانند گلدن رتریور، ژرمن شپرد و البرادور رتریورها بیشتر مستعد ابتال به دیسپالزی مفصل ران هستند) عالئم این بیماری لنگش، سختی در برخاستن و کاهش توانایی در انجام فعالیتهایش است. برای تشخیص این بیماری معموال معاینه ارتوپدی و رادیوگرافی انجام می شود.
مشکلات ارتوپدی مانند دیسپلازی مفصل ران یا آرنج نیز در نژادهایی چون ژرمن شپرد و لابرادور رایج است. علائم شامل لنگش، سختی در برخاستن و کاهش تحرک است.
درمان مشکلات ارتوپدی سگ ها
با فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب، کنترل وزن یا در موارد شدید جراحی مفصل انجام میشود. انتخاب نژاد سالم و تغذیه متعادل از راههای پیشگیری است.
بیماریهای عمومی و متابولیک انواع نژاد سگ
اختلالات متابولیک شامل دیابت، کمکاری تیروئید، سندرم کوشینگ، نارسایی کلیه یا بیماریهای کبدی هستند. این بیماریها معمولاً باعث تغییر در وزن، عطش، ادرار زیاد، خستگی، ریزش مو یا تغییرات پوستی میشوند.
تشخیص با آزمایش خون، ادرار و سونوگرافی صورت میگیرد. درمان شامل داروهای هورمونی، انسولین، رژیم غذایی کنترلشده و معاینات منظم است. غربالگری سالیانه برای شناسایی زودهنگام این بیماریها توصیه میشود.
مراقبتهای پیشگیرانه از بیماری در سگ ها
برای پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماریها، رعایت چند نکتهی اساسی ضروری است:
- واکسیناسیون منظم بر اساس برنامهی دامپزشک
- استفاده دورهای از داروهای ضد انگل
- آزمایش منظم مدفوع برای تشخیص انگلهای داخلی
- ویزیت سالیانه دامپزشکی (در سگهای مسن با فاصلههای کوتاهتر)
- مراقبت از دندانها و تمیزی محیط زندگی
- رژیم غذایی متعادل و ورزش روزانه متناسب با نژاد
- دور نگه داشتن حیوان از مواد سمی و اشیای کوچک
- استفاده از میکروچیپ و کارت واکسیناسیون برای شناسایی دقیق حیوان
علائم اورژانسی در سگ ها که باید بعد از آن، به دامپزشکی برده شوند؟
در صورت مشاهدهی نشانههای زیر باید فوراً به دامپزشک مراجعه شود:
نفسکشیدن سریع یا دشوار، ضعف شدید یا بیهوشی، استفراغ و اسهال مداوم (بهویژه همراه با کمآبی)، ناتوانی در ایستادن، ورم شدید شکم یا بلعیدن اجسام و مواد سمی.
- نفس کشیدن خیلی سریع یا نفس تنگی.
- ضعف شدید، از هوش رفتن یا تشنج.
- اسهال و استفراغ پیوسته به خصوص که با کم خونی و یا کم آبی همراه باشد.
- ناتوانی در ایستادن یا لنگش ناگهانی شدید.
- ورم یا نفخ خیلی بزرگ ناگهانی شکم.
- بلعیدن اشیاء ریز و خوردن ماده سمی توسط سگ که نیاز اورژانسی به دامپزشک دارد.
سخن پایانی
سلامت سگها تنها به تغذیه و محبت وابسته نیست؛ آگاهی از بیماریها، مراقبت پزشکی و پیشگیری مؤثر، نقش اصلی را در حفظ سلامت و طول عمر آنها دارد.
بیماریهای سگ از مشکلات سادهی پوستی تا اختلالات ژنتیکی پیچیده متنوعاند، اما با واکسیناسیون منظم، تغذیه مناسب، بهداشت و مراقبتهای دامپزشکی میتوان از بیشتر آنها پیشگیری کرد.
بیتوجهی به علائم اولیه میتواند پیامدهای جبرانناپذیری داشته باشد. مسئولیتپذیری صاحب حیوان در قبال سلامت او، مهمترین گام در ایجاد زندگی سالم، شاد و طولانی برای پتهای خانگی است.