دستگاه گوارش سگها مانند انسان، نقشی حیاتی در سلامت عمومی و تأمین انرژی بدن دارد. هرگونه اختلال در عملکرد طبیعی آن میتواند باعث بروز مشکلاتی مانند دلدرد، نفخ شکم، استفراغ و بیحالی شود. یکی از شایعترین این مشکلات، نفخ یا باد شکم سگ است که در اثر تجمع گاز در معده یا روده ایجاد میشود. این حالت میتواند باعث فشار بر دیواره معده، درد شدید، اختلال در گردش خون و در موارد حاد، حتی شوک یا مرگ حیوان گردد.
در این مقاله از «تئوپت» با علل، علائم، روشهای درمان و پیشگیری از نفخ سگ و توله سگ آشنا میشوید.
علت نفخ و دلدرد شکم در سگها چیست؟
نفخ شکم در سگها یکی از اختلالات شایع گوارشی است که به دلایل گوناگونی بروز میکند. عواملی مانند پرخوری، خوردن سریع غذا، حساسیت غذایی، عفونت گوارشی یا انسداد روده میتوانند عامل بروز آن باشند.
نفخ علاوه بر ناراحتی و بیقراری حیوان، در موارد حاد میتواند تهدیدکننده زندگی باشد؛ بنابراین با مشاهده علائم اولیه، باید فوراً به دامپزشک مراجعه شود.
از علائم اولیه نفخ میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تورم شکم، بیحالی، بیاشتهایی، تهوع یا تلاش برای استفراغ، ناله یا بیقراری.
برخی نژادها مانند گریت دین (Great Dane)، باکسر و بیگل بیشتر در معرض نفخ قرار دارند، زیرا ساختار بدنی آنها (بهویژه سینههای عمیق) زمینه را برای پیچخوردگی معده فراهم میکند. سگهای میانسال یا مسن که تنها یک وعده غذایی بزرگ در روز میخورند نیز بیشتر مستعد این عارضهاند.
انواع نفخ در سگها
سگ ها ممکن است به دلایل متعددی نفخ کنند؛ انواع نفخ را از کم خطر تا پر خطر، می توان دسته بندی کرد. در صورتیکه سگ یا توله سگ شما دچار دل درد یا نفخ شد، دچار ترس نشده و سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید. ما انواع دلایل نفخ سگ و توله سگ را عنوان می کنیم تا با آگاهی بخشی به شما عزیزان، از بروز خطرات احتمالی، پیشگیری شود. در ادامه دلایل نفخ سگ را ذکر کردیم.
نفخ اورژانسی یا پیچخوردگی معده (GDV)
در این حالت معده با گاز یا غذا پر شده و به دور خود میچرخد. این اتفاق جریان خون را قطع کرده و در مدت کوتاهی منجر به شوک یا مرگ سگ میشود.
از علائم هشداردهنده: ورم ناگهانی شکم، تلاش ناموفق برای استفراغ، بیقراری، تنگی نفس، رنگپریدگی لثهها و ضعف شدید.
نفخ ناشی از گاز معده یا روده (بدون پیچخوردگی)
در اثر خوردن سریع غذا، نوشیدن آب زیاد، بلعیدن هوا، استرس، تغییر رژیم غذایی، غذای فاسد یا انگلهای رودهای ایجاد میشود.
علائم آن شامل صدای زیاد شکم، بادکردگی تدریجی، اسهال یا استفراغ است.
نفخ ناشی از انسداد روده
وجود جسم خارجی، تومور یا پیچخوردگی روده باعث تجمع گاز و مایع در بخش جلوی انسداد میشود. علائم: استفراغ مکرر، درد شکمی، قطع دفع گاز و بیاشتهایی.
تجمع مایع در شکم (آسیت)
بهعلت نارسایی قلبی، بیماری کبد یا عفونت شکمی رخ میدهد. تورم نرم و یکنواخت شکم از نشانههای اصلی آن است.
بزرگ شدن ارگانها یا جرمهای شکمی
مانند تومور، عفونت کبد، یا رحم پر از چرک در سگهای ماده عقیمنشده.
التهاب حاد یا مزمن شکم (پانکراتیت، پریتونیت)
با درد شدید، استفراغ، تب و بیحالی همراه است و نیاز به درمان فوری دارد.
شایعترین علائم نفخ در سگها
- ترشح بزاق زیاد و استفراغ کف سفید
- بادکردگی یا سفت شدن شکم
- بیقراری و راه رفتن مداوم
- ناله یا نگاه کردن مکرر به شکم
- نفسنفس زدن و حالت خفگی
- رنگپریدگی لثهها، افزایش ضربان قلب
- بیحالی، تشنج یا حتی غش
نفخ توله سگ: دلایل و روشهای درمان 🐾
نفخ در تولهسگها نیز شایع است، اما معمولاً بهدلیل بلعیدن هوا هنگام شیر خوردن، تغییر ناگهانی نوع غذا، یا آلودگی انگلی ایجاد میشود.
در تولهسگها، معده حساستر است و تجمع گاز میتواند سریعتر باعث بیقراری یا استفراغ شود.
درمان نفخ در تولهسگ
- تا زمان رسیدن به دامپزشک، از دادن غذا و آب زیاد خودداری کنید.
- شکم توله را بهآرامی ماساژ دهید تا گاز خارج شود.
- دامپزشک معمولاً از داروهای ضدنفخ، ضد انگل یا تغییر رژیم غذایی استفاده میکند.
- در موارد حاد، توله ممکن است نیاز به سرمدرمانی یا بستری داشته باشد.
روشهای درمان نفخ سگ
هیچ درمان خانگی قطعی برای نفخ وجود ندارد؛ در صورت مشاهده علائم، باید فوراً به کلینیک دامپزشکی مراجعه کنید. بنابراین درمان نفخ شکم سگ به سرعت و عملکرد سریع شما بستگی دارد.
دامپزشک معمولا نفخ های ساده را با تخلیه گاز و تجویز دارو رفع میکند. اما اگر سگ در شرایط حادتری باشد، مثالً در حالت شوک و یا پیچیده شدن معده باشد، به غیر از این که باد معده را تخلیه میکند ممکن است به حیوان مایعات همراه با آنتی بیوتیک هم تزریق کند. در آخر ممکن است که جراحی اورژانسی بر روی حیوان انجام دهد.درمان سریع، کلید نجات حیوان است.
مراحل درمان دامپزشکی نفخ سگ شامل:
1. پایداری وضعیت حیوان:
در ابتدا به سگ اکسیژن و تزریق سرم (برای جلوگیری از شوک) انجام میدهند. داروهای ضد درد و آرامبخش تجویز میکنند. ضربان قلب و فشار خون سگ را کنترل میکنند.
2. کاهش فشار معده:
دامپزشک برای این کار یک لوله از دهان تا معده عبور میدهد تا گاز و مایعات از معده خارج شود. اما اگر این کار موفق نبود، از روش گاستروسنترز (سوراخ کردن معده با سوزن بزرگ یا لوله از روی دیواره شکم) استفاده میکنند تا گاز تخلیه شود.
3. بررسی و اصلاح پیچخوردگی:
فقط با جراحی میتوان پیچخوردگی معده را اصلاح کرد. در حین جراحی، معده و طحال سگ بررسی میشود و اگر بافتی دچار نکروز (مرگ بافتی) شده باشد، آن قسمت برداشته میشود.
4. جراحی تثبیتی:
دامپزشک برای جلوگیری از عود مجدد، معده را به دیواره شکم بخیه میزند (گاستروپکسی) تا دوباره نچرخد.
5. مراقبتهای بعد از درمان:
برای پایش و ثبات علائم حیاتی، سگ را در بیمارستان دامپزشکی بستری میکنند. از داروهای ضد درد، ضد تهوع و داروهای حمایتی استفاده میکنند. تغذیه و مایعات را کنترل میکنند تا زمانی که سگ بتواند دوباره به طور عادی غذا بخورد.
جدول احتمال نفخ در نژادهای مختلف سگ
| نژاد سگ | احتمال بروز نفخ | توضیح |
| گریت دین (Great Dane) | بسیار زیاد | سینه عمیق، بیشترین ریسک پیچخوردگی معده |
| ژرمن شپرد | زیاد | ساختار بدنی بلند و فعالیت زیاد |
| باکسر | متوسط تا زیاد | حساس به تغییر رژیم و استرس |
| بیگل | متوسط | تمایل به پرخوری و خوردن سریع غذا |
| لابرادور | متوسط | نفخ ناشی از بلع هوا یا پرخوری |
| پودل بزرگ | متوسط | حساسیت گوارشی بالا |
| پامرانین | کم | معده کوچکتر، اما مستعد نفخ غذایی |
| تولهسگهای هر نژاد | متوسط | بهدلیل حساسیت معده و انگلها |
جمعبندی و نکات پیشگیری
نفخ معده در سگها یک بیماری خطرناک و سریعالوقوع است. شناخت علائم هشداردهنده و مراجعه فوری به دامپزشک میتواند جان حیوان را نجات دهد.
برای پیشگیری از نفخ سگ و توله سگ:
- وعدههای غذایی را به چند بخش کوچکتر تقسیم کنید.
- از فعالیت شدید بلافاصله پس از غذا خوردن جلوگیری کنید.
- از ظرف غذای معمولی روی زمین استفاده کنید تا بلع هوا کاهش یابد.
- در ظرف غذا یک توپ تمیز قرار دهید تا سگ آهستهتر غذا بخورد.
- مصرف ناگهانی آب زیاد را کنترل کنید.
- در نژادهای پرریسک، معاینات دورهای دامپزشکی را فراموش نکنید.
آشنایی با علائم نفخ سگ، دلایل دلدرد، و درمان سریع نفخ توله سگ به صاحبان پت کمک میکند تا از خطرات جدی جلوگیری کرده و سلامت دوست چهارپای خود را حفظ کنند.